Graag gaan we wat dieper in op de zetmeelvertering bij varkens. Zetmeel wordt als zodanig gebruikt in bijna alle processen in het varken, waaronder groei en melkproductie. Daarom informeren wij u graag over zetmeel en zetmeelvertering.
Zetmeel
Zetmeel is een koolhydraat. Onder de noemer koolhydraten vallen suikers, zetmeel en de niet zetmeel-kool-hydraten (NSP’s, vezels), zie figuur 1. Alle koolhydraten bestaan uit suikerstukjes zoals glucose. Het verschil tussen suikers, zetmeel en vezels wordt gemaakt door de hoeveelheid bindingen tussen de suikerstukjes (moleculen). Zetmeel bestaat uit grote structuren die door enzymen kapot gemaakt kunnen worden, dit wordt ook wel ontsluiten genoemd. De zetmeelstructuren zien er per graansoort heel verschillend uit, zie figuur 2. Deze verschillen beïnvloeden ook duidelijk de vertering. De enzymen voor zetmeelafbraak worden door het varken zelf aangemaakt. Na het ontsluiten kan het zetmeel uiteindelijk als glucosedeeltjes worden opgenomen in het bloed.
Zetmeelvertering
Vertering van zetmeel begint al in de bek van het varken. Speeksel bevat onder andere het enzym amylase, dat zetmeel in stukjes knipt. Kauwen helpt daarbij ook goed om de grove deeltjes fijn te malen en de amylase meer oppervlak te geven om in te werken op het voer. In de maag wordt dit verteringsproces vertraagd en langzaam stopgezet, omdat de pH te laag is voor een goede werking. Na de maag gaat de pH weer omhoog en worden enzymen uit de alvleesklier, waaronder amylase, toegevoegd aan de voedselbrij. Hierdoor komt de zetmeelvertering weer op gang. In de dunne darm worden uiteindelijk de losse (glucose)deeltjes opgenomen in het bloed. Hiervoor zijn wel extra enzymen nodig die de laatste bindingen kapot kunnen maken. Deze zitten dicht tegen de darmwand aan.
Een goede zetmeelvertering lukt dus alleen als er voldoende enzymen worden aangemaakt. In de jonge big is het maagdarmkanaal nog niet voldoende ontwikkeld, maar ook de enzymproductie is nog lang niet hetzelfde als dat van een vleesvarken. In figuur 3 is te zien dat de amylaseproductie nog toe moet nemen op het moment van spenen. Dit is ook deels te verklaren doordat de big eerder nog niet veel in aanraking is geweest met zetmeel. We moeten voor biggen dus duidelijk rekening houden met de verteringsmogelijkheden. Dit kan door bijvoorbeeld het zetmeel al gedeeltelijk ontsloten aan te bieden in het voer. Zetmeel ontsluiten wordt in uw eigen keuken thuis dagelijks gedaan. Het eten van brood en koken of bakken van aardappels, pasta of rijst zorgt -ervoor dat zetmeel ontsloten wordt en u uw maaltijd beter kunt verteren. Met het verhitten van het mengvoer in de perslijn wordt ook een deel van het zetmeel ontsloten en beter verteerbaar gemaakt. Hierdoor wordt het verschil in voederconversie tussen meel en brok vooral bepaald. Daarnaast kunnen we via grondstoffen al ontsloten zetmeel toevoegen, bijvoorbeeld via broodmeel, havervlokken en bakkerijproducten. Op deze manier is zetmeel, met name voor biggen, beter beschikbaar.
Door zetmeel op de juiste manier aan uw voer toe te voegen, zijn uw varkens in staat dit zo optimaal mogelijk te benutten voor de groei van uw varkens. Vraag uw varkensspecialist gerust eens welke zetmeelbronnen in uw voer zitten.
Aanvullende informatie
Vindt u dit artikel over zetmeelvertering bij varkens interessant? Wellicht geldt dit ook voor de onderstaande onderwerpen:
- Wenst u aanvullende informatie over eiwitvertering bij varkens: klik hier >
- Wenst u aanvullende informatie over vetvertering bij varkens: klik hier >
- Wenst u aanvullende informatie over vezelvertering bij varkens: klik hier >
Wenst u uitgebreide informatie naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met één van onze varkensvoorlichters.