Sinds 13 september 2018 zijn al meerdere wilde zwijnen gevonden die besmet zijn met Afrikaanse Varkenspest (AVP) volgens de officiële instanties. In de uitgezette besmette zone worden extra maatregelen genomen om de insleep naar varkensbedrijven te voorkomen, onder andere het ruimen van sommige bedrijven. Daarnaast gelden extra hygiënemaatregelen in heel België. 

Groeiende populaties

Er is voldoende voedsel, de winters zijn mild, geen wonder dat het wilde zwijn hier in opkomst is. Ook buìten de aangewezen leefgebieden (Veluwe, Meinweg en Meerlebroek in Limburg), waar officieel een nulstandsbeleid van kracht is. Goed nieuws voor natuurliefhebbers, maar boeren kijken hier toch heel anders tegenaan. Juist op plaatsen waar veel varkensbedrijven zitten, komen de meeste wilde zwijnen voor (zie afbeelding). De provincie is verantwoordelijk voor de handhaving van het nulstandsbeleid, maar dit blijkt praktisch erg lastig. Jagers hebben de grootste moeite om de populaties in toom te houden.

Het aantal besmette wilde zwijnen zal de komende tijd waarschijnlijk verder toenemen en daarmee ook de dreiging van AVP in Nederland. Dat het serieus is, blijkt onder andere in Denemarken. De voorzitter van de landbouwvereniging in Zuid-Deense Landbouwbond voert op dit moment campagne tegen een invasie van wilde zwijnen aan de Duits-Deense grens. Hij wil een hek van 70 km plaatsen. “Wanneer hier handelsbeperkingen worden opgelegd als gevolg van een uitbraak, is de economische impact enorm”, aldus de voorzitter.

Volgens de heer Pejsak, dé Europese autoriteit op gebied van AVP van het Veterinair Onderzoeksinstituut in Polen, moeten wij ons in Nederland zorgen maken. Elk jaar komt de Afrikaanse Varkenspest dichterbij. Het kan nog 5 tot 10 jaar duren, maar de kans op een uitbraak is groot in gebieden waar het virus rondzwerft. Als de wilde zwijnenpopulatie eenmaal besmet is, is het bijna onmogelijk om het virus uit te roeien. Alleen als de hoeveelheid zwijnen per vierkante kilometer erg laag is, blijft het risico beperkt (bron: demonitor.nl).

De mens als risico

De heer Pejsak en andere deskundigen geven echter aan dat de kans dat een besmet wild zwijn naar Nederland loopt lang niet zo groot is als dat vakantiegangers, transporteurs of andere bezoekers van risicogebieden zoals Polen, Estland, Letland, Litouwen, Tsjechië, Oekraïne, Roemenië, Hongarije, Slowakije, Moldavië, Bulgarije, Sardinië, China en sinds kort België het virus meenemen. Dit kan via besmet vlees, etenswaren of via uitwerpselen van besmette dieren en natuurlijk ook via het verplaatsten van besmette dieren zelf. Vooral snelwegen zijn een potentieel risico.

Na uitbraken van AVP in de jaren ‘80 en ‘90 in Spanje, is er veel onderzoek gedaan. Spaanse AVP-expert Fernando Rodríguez: “Het virus wordt, in tegenstelling tot Klassieke Varkenspest of Mond- en Klauwzeer, nauwelijks via de lucht verspreid en is daarmee minder besmettelijk dan vaak wordt gedacht. Dit blijkt uit ons onderzoek.” Het vermijden van direct contact is dus het meest essentieel.

Maatregelen op het eigen bedrijf

Naast het voorkomen van insleep van AVP is het ook goed om als varkenshouder bewust na te denken over de hygiëne op uw bedrijf. Vaak wordt gedacht dat men vrij schoon werkt, maar blijkt toch dat er onbewust veel mee het bedrijf in wordt genomen of wordt rondgelopen binnen het bedrijf. Een duidelijke scheiding tussen schone en vuile weg, strakke looplijnen binnen het bedrijf en ontsmetten en wisselen van kleding en materialen zijn essentieel om de insleep van ziektes in het bedrijf te voorkomen.

Niet alleen de varkenshouder of de werknemers moeten rekening houden met extra maatregelen. Van bedrijfsbezoekers en transportbedrijven mag verwacht worden dat extra maatregelen nageleefd worden. Is dit niet het geval, spreek dan de desbetreffende personen hierop aan. Bezoekers bewust maken van de geldende protocollen kan door middel van “niet betreden zonder toestemming” bordjes waar eventueel het protocol opstaat. Deze kunnen gefaciliteerd worden door ABZ Diervoeding.

De belangrijkste maatregelen:

• Strikte reiniging en desinfectie van veewagens tussen transporten.
• Bij het afleveren van de varkens een strikte scheiding houden tussen bedrijf en laadplaats (bij voorkeur een aparte afleverruimte).
• Reiniging en desinfectie van de laadplaats na laden en lossen.
• Strikte hygiëne bij bezoekers (zo min mogelijk bezoekers). Denk hierbij aan het dragen van plastic overschoentjes en een wegwerpoveral, mogelijkheid van douchen of omkleden.
• Geen onnodige materialen mee de stal innemen. Zoveel mogelijk materialen van het bedrijf zelf gebruiken.
• Voertuigen van bezoekers niet toelaten op het bedrijf (parkeren aan de openbare weg). Schone en vuile wegen goed scheiden.
• Banden van voertransportauto’s en laarzen van de chauffeurs grondig reinigen en ontsmetten.
• Gereedschap van monteurs weren of eerst goed reinigen en ontsmetten.
• Voorkomen van contact met wilde zwijnen bij vrije uitloop.
• Besteed extra aandacht aan de bestrijding van ongedierte.
• Zorg voor een goed opgeruimd en een schoon erf. Denk hierbij ook aan de stofzakken, wegwerpkleding en eventueel (bouw)afval dat blijven liggen is. 

Onze branche organisatie Nevedi heeft voor de mengvoederbedrijven voor voerlevering aan varkensbedrijven voorgeschreven:

• Desinfectie van wielen, wielkasten en treeplanken voor het oprijden en bij het afrijden van bedrijfsterreinen waar varkens worden gehouden.
• Dit geldt ook voor grondstoffenleveranciers.

ABZ Diervoeding heeft al haar bulkauto’s uitgerust met een automatisch ontsmetting. De chauffeurs gebruiken plastic overschoentjes. Om besmetting tussen de bedrijven te voorkomen worden de stofzakken en de overschoentjes op het bedrijf achter gelaten. Wij vragen u bij deze om een afvalbak te plaatsen bij uw voersilo’s, zodat onze chauffeurs wegwerpkleding, schoentjes e.d. op verantwoorde wijze kunnen achterlaten.

• Voor bedrijfsbezoeken hebben onze specialisten strikte instructies ontvangen. Er wordt extra aandacht besteed aan persoonlijke hygiëne, bedrijfskleding en schoeisel.

ABZ Diervoeding ziet in AVP een ernstige bedreiging voor de Nederlandse varkenshouderij en wil daar waar mogelijk de best mogelijke bijdrage leveren aan preventie. Aan u het dringende verzoek om bovenstaande zaken serieus ter harte te nemen!

Heeft u hier vragen over? Neem dan contact op met uw varkensspecialist.