Met de steeds warmere zomers wordt hittestress een grotere uitdaging in de biologische varkenshouderij. Door de buitenhuisvesting zijn er niet alleen extra risico’s, maar ook unieke kansen om hittestress op een natuurlijke manier te beperken.

Wat gebeurt er bij hittestress?

Hittestress treedt op wanneer een varken zijn lichaamstemperatuur niet meer goed kan reguleren. Varkens hebben weinig zweetklieren en zijn daarom sterk afhankelijk van hun omgeving om af te koelen. Ze zoeken de koelste plekken op en gaan sneller ademen om via verdamping warmte kwijt te raken. Bij temperaturen boven de 22 – 25°C wordt het moeilijker om voldoende af te koelen en begint het risico op hittestress toe te nemen, zeker bij hogere luchtvochtigheid.

Gevolgen van hittestress

• Verminderde voeropname en groei, vooral bij zware vleesvarkens.
• Verminderde vruchtbaarheid bij zeugen: minder totaal geboren biggen en meer terugkomers in de volgende cyclus.
• In het kraamhok is voor pasgeboren biggen een hoge temperatuur wenselijk, maar dit is ongunstig voor de kraamstalzeugen. Een lagere voeropname bij de zeug leidt tot een verminderde melkgift en daardoor tot lagere speengewichten.
• In het algemeen: meer uitval en groter risico op gezondheidsproblemen.
• Gedragsveranderingen en onrust in de groep.

Specifieke aandachtspunten voor biologische houderij

Biologische varkens hebben meer ruimte en toegang tot buiten t.o.v. de reguliere houderij. Dit biedt voordelen voor welzijn, maar ook extra risico’s bij hitte:

• Directe blootstelling aan zonlicht.
• Minder of geen mechanische klimaatbeheersing.
• Afhankelijkheid van natuurlijke schaduw en beschutting.

Praktische maatregelen tegen hittestress

Met onderstaande maatregelen kunt u hittestress bij biologische varkens beperken en het welzijn en hun prestaties verbeteren.

1. Schaduw. Plaats bomen of schaduwdoeken in uitloopgebieden, zodat er per dier voldoende schaduwruimte beschikbaar is. Houd daarbij rekening met de ligging en zijdes van de uitlopen ten opzichte van de zonstand. Slim gebruik van hagen, struiken of pergola’s met klimplanten kan functionele schaduw geven én bijdragen aan biodiversiteit. Bij verharde uitlopen kan met een schaduwdoek gewerkt worden.
2. Fris drinkwater. Gebruik drinknippels met voldoende hoge doorstroming en controleer dagelijks of alle dieren toegang hebben tot ruim voldoende, schoon en koelwater. Overweeg in warme periodes extra drinkpunten te plaatsen, vooral in uitloopplaatsen. Lees meer > over schoon drinkwater. 
3. ‘Zoelen’. Varkens koelen zichzelf graag af met modder, het zogenaamde ‘zoelen’. Creëer wallen of natte plekken waar ze in kunnen rollen. Naast verkoeling biedt het ook bescherming tegen insecten.
4. Ventilatie en koeling in stallen. Hoewel biologische stallen beperkt zijn in technische klimaatcontrole, kunnen natuurlijke ventilatie, open wanden en eventueel verplaatsbare ventilatoren in de gangen effectief zijn. Koeling van daken met waterverneveling is effectief, maar verhoogt de luchtvochtigheid. Zorg voor een goede balans. Een eenvoudiger alternatief is het natmaken van de gangpaden, wat ook directe verkoeling geeft. Voorkom opwarming door warmte-instraling van de zon door ramen en lichtplaten. Dit kan bijvoorbeeld door ramen wit te kalken.
5. Voertijden en stalactiviteiten aanpassen. Voer tijdens koelere momenten van de dag, zoals vroeg in de ochtend of later op de avond. Zorg voor rust in en rondom de stal op de warmste uren van de dag (14:00 tot 19:00 u). Overweeg bij extreme hitte om tijdelijk over te stappen op aangepaste voerschema’s of voersamenstelling in overleg met uw varkensspecialist.
   Vermijd behandelingen op het heetste moment van de dag. Overweeg in warme perioden eerder voorlopers uit een afdeling te leveren. Houd rekening met het laden van vleesvarkens en biggen.
6. Observeer gedrag. Let op tekenen van hittestress: hijgen, sloom gedrag, verlies van eetlust. Tijdig ingrijpen voorkomt grotere problemen. Bestrijd vliegen tijdig om extra stress en onrust bij de dieren te voorkomen.
7. Silohygiëne. Let erop dat de silo’s schoon zijn. Voorkom voerbederf en reinig silo’s op tijd. Wees kritisch op aanslag en laat een silo-propshot (BLG-variant bij ABZ biologisch toegestaan) toedienen door uw ABZ-chauffeur. 

Conclusie

Hittestress is een reëel en groeiend risico voor biologische varkens. Door tijdig en gericht in te spelen op de behoeften van het varken – met praktische, natuurlijke maatregelen – verbetert u zowel het dierenwelzijn als uw bedrijfsresultaten.

Wilt u advies voor uw specifieke situatie? Neem dan contact op met één van onze varkensspecialisten.