Regelmatig hebben pasgeboren biggen in de kraamstal kleine beschadigingen aan bijvoorbeeld staart- of oorpuntjes die niet veroorzaakt zijn door bijtgedrag van toomgenootjes of wondjes door het hok of hokinrichting. Dit verschijnsel wordt SINS genoemd. Wat is SINS precies en wat zijn de oorzaken?
SINS is de afkorting van Swine Inflammation and Necrosis Syndrome, een verzamelnaam voor de kleine ontstekinkjes aan de ‘uiteinden’ zoals oren, staarten, spenen en klauwtjes, meestal bij jonge biggen. Deze ontstekingen en afstervende plekjes (necrose) ontstaan door een slechtere doorbloeding van die weefsels; het ontstaat dus van binnenuit. Vaak worden de biggen er al mee geboren.
Waarschijnlijk is er een relatie tussen SINS en (later) bijtgedrag bij biggen een vleesvarkens. De ontstekingen kunnen bijten door hokgenoten uitlokken en bijvoorbeeld zorgen voor irritaties en dus voor onrust en agressief gedrag. Of juist voor passief (slachtoffer)gedrag, veroorzaakt door de verhoogde hoeveelheid ontstekingsstofjes in het bloed.
Praktijkproef ABZ
Om meer inzicht te krijgen in de relatie tussen SINS en bijtgedrag deed stagiaire Emiel van de Pol, derdejaars student aan de HAS Hogeschool in Den Bosch samen met ABZ praktijkonderzoek. Op een praktijkbedrijf met 1 ster Beter Leven verdeelde hij tomen in verschillende proefgroepen. SINS-verschijnselen aan klauwtjes, oren en staartjes werden gescoord vanaf de geboorte tot aan 25 kg. Emiel: ‘Omdat er nog maar weinig over bekend is, wilden we in beeld brengen hoe vaak SINS voorkomt bij pasgeboren biggen en wat het effect is van SINS op bijtgedrag na het spenen.’
Verschillen in SINS-score tussen bedrijven
Uit de resultaten bleek dat er geen effect was van couperen of voermaatregelen op SINS in de kraamstal. Volgens Emiel is dat logisch: ‘SINS zien we al bij pasgeboren biggen. De oorzaak ligt niet bij de biggen zelf of het voer dat ze krijgen, maar bij de zeug tijdens de dracht en rondom werpen.’
Opvallend genoeg was er een duidelijk verschil tussen bedrijven wat betreft de hoeveelheid SINS. Bij het ene bedrijf waren er gemiddeld 3 biggen per toom met SINS-verschijnselen, terwijl dit bij het andere bedrijf slechts 1 was. Daarmee zaten beide bedrijven overigens ver onder wat landelijk gemiddeld zou zijn. Verschillende bronnen schatten in dat de helft van alle biggen in een toom verschijnselen van SINS vertoont.
Na de eerste periode veranderde de SINS-score vrijwel niet meer. Emiel adviseert: ‘Het is belangrijk om op dag 1 of 2 de eerste score te doen, vervolgens op dag 4 of 5 en die week erop nog een keer. Zo kan het verloop van het SINS in beeld worden gebracht.’
SINS geeft meer risico op bijterij
Tijdens de proef is in enkele hokken bijterij ontstaan, zowel bij gespeende biggen als bij vleesvarkens na opleg. Deze hokken zijn nader onderzocht, waarbij bijters en slachtoffers zijn geïdentificeerd. Wat blijkt? In deze proef lijken biggen met SINS bij de geboorte later vaker slachtoffer van bijterij te zijn.
De oorzaken van SINS
De oorzaken van SINS bij pasgeboren biggen liggen grotendeels bij de zeug tijdens de dracht en rondom werpen. SINS ontstaat als het immuunsysteem en ontstekingsreacties in de zeug worden aangewakkerd. Verschillende factoren kunnen daaraan bijdragen, zoals:
- een te lage watergift in de dracht
- te harde mest rondom werpen (obstipatie)
- te weinig vezels in het voer
- (hitte)stress
- mycotoxinen in het stro of voer
- problemen met beenwerk of klauwen
- een negatieve energiebalans aan het einde van de dracht
- spierafbraak als gevolg van te weinig vetreserves
- hoge infectiedruk
- endotoxinen
Endotoxines en de relatie met SINS
Endotoxinen zijn celwandresten van dode bacteriën, zoals E. Coli. Ze worden ‘toxinen’ (gifstoffen) genoemd, omdat ze erg schadelijk kunnen zijn voor het dier. Bij een goede darmgezondheid is er meestal weinig aan de hand: een gezonde darm ruimt de restjes van dode bacteriën – waaronder de schadelijke endotoxinen – netjes op voordat ze schade kunnen aanrichten.
Schade door endotoxinen
Het gaat pas mis als er lekkage ontstaat in de darmwand en bacteriën en endotoxinen in de bloedbaan terecht komen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren bij zeugen rondom werpen. Als gevolg van harde, keutelige mest is de darmgezondheid verslechterd en kunnen de schadelijke endotoxinen naar het bloed ‘lekken’. Ze verplaatsen zich door het hele lichaam en veroorzaken ontstekingsreacties, verstoren het werpproces en de melkproductie en maken de zeug ziek. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat endotoxinen ook op de (ongeboren) biggen een effect hebben in de vorm van SINS.
Wat is de aanpak?
Hoewel vele factoren een rol spelen, is de darmgezondheid en daarmee weerstand van zeugen heel belangrijk. Onderzoek toont aan dat smeuïge zeugenmest ervoor zorgt dat oornecrose en andere beschadigingen bij biggen, oftewel SINS, minder voorkomen. Er is een directe relatie tussen vezels in het zeugenvoer, de kwaliteit van de zeugenmest en de gezondheid van de nakomelingen, zie onderstaande grafiek.
Bovendien zorgen gezonde darmen voor een gezonde darmflora en ook voor gezonde zeugenmest. Op die manier krijgen pasgeboren biggen meteen de goede bacteriën van hun moeder mee. Dit maakt ze sterk en vitaal.
Aanbevelingen
Bespeurt u na het spenen of na opleg onrust en/ of oor- en staartbijten, controleer dan de pasgeboren biggen eens op SINS. Daarbij kan een scorelijst handig zijn. Ook de FLIR-warmtecamera kan een goed hulpmiddel zijn om SINS (en ook de onderhuidse ontstekingen) op te sporen bij jonge biggen. Onze varkensspecialisten kunnen u hier verder over informeren. Zijn er gemiddeld meer dan 5 biggen per toom met SINS-verschijnselen? Dan is het zaak om het management en de gezondheid van de zeugen tijdens de dracht en rondom werpen eens onder de loep te nemen.
Mocht u meer willen weten over dit onderzoek, over het scoren van SINS en over het voorkomen van bijterij, neem dan contact op met één van onze ervaren varkensspecialisten.
Dynamo voeren
Bij Dynamo voeren staat darmgezondheid centraal. Dat doen we op verschillende manieren. Ten eerste passen we verschillende typen vezels toe die de darmen en goede darmflora optimaal ondersteunen. Ten tweede kan ABZ via verfijnde productietechnieken grondstoffen apart behandelen, waardoor hun structuur behouden blijft. Als laatste gaan wij altijd voor de hoogste kwaliteit, zodat we de darmgezondheid op een hoog niveau kunnen houden. Het effect? Mooie smeuïge mest bij zeugen met een positieve invloed op de biggen.
Meer weten over onze varkensvoeders?
Neem dan contact op met één van onze varkensspecialisten. Zij helpen u graag!
Contact team varkens >
