Brachyspira (ook wel varkensdysentrie of Vibrio genoemd) komt regelmatig voor in de biologische varkenshouderij. Door de hoge besmettelijkheid kan deze bacterie zich gemakkelijk handhaven in zowel de hokken als de dieren zelf. Dit heeft een forse impact op de darmgezondheid en het welzijn van de varkens. Een herkenbaar symptoom is dunne, vaak cementkleurige mest. Dit gaat gepaard met een verminderde voerbenutting en ontstekingen in de dikke darm.
Symptomen
Brachyspira veroorzaakt een besmettelijke dikkedarmontsteking bij varkens van alle categorieën en leeftijden: van fokmateriaal tot biggen en zeugen. Het belangrijkste symptoom is diarree met slijmerige, bloederige of cementkleurige mest. Daarnaast zien we minder actieve dieren, ingevallen flanken, vermagering en soms bleekheid door bloedarmoede.
Naast een acuut verloop kan de ziekte ook chronisch worden. Dan valt vooral op dat de voederconversie verslechtert en de groei achterblijft, met ongewenste spreiding binnen koppels tot gevolg.
Diagnose
De diagnose wordt gesteld via mestonderzoek. Zowel rectale swabs als mestmonsters zijn geschikt. Neem bij voorkeur monsters van dieren met diarree die nog niet behandeld zijn.
De monsters moeten vers, gekoeld en snel vervoerd worden (niet invriezen). Omdat brachyspiren anaeroob (zonder zuurstof) groeien, moeten potjes luchtdicht worden afgesloten en swabs in anaeroob medium worden verzonden. Stem dit altijd af met uw dierenarts.
Besmetting
Zeugen zijn vaak drager en scheiden de bacterie uit via de mest. Biggen worden vervolgens besmet via de mest van de moeder. Problemen ontstaan meestal bij vleesvarkens en gespeende biggen, maar ook bij gelten en zeugen kunnen symptomen optreden.
Brachyspira kan lang in de omgeving overleven:
- in mest 3–7 dagen bij 25 °C, en zelfs 24–38 dagen bij lagere temperaturen (<10 °C),
- in grond tot 18 dagen bij 4 °C,
- in vervuild water tot wel 61 dagen bij 5 °C.
Overdracht kan ook plaatsvinden via mensen (kleding, laarzen), transport of ongedierte. Daarnaast kan stress (verplaatsing, voerovergang, temperatuurschommelingen, introductie van gelten) de uitscheiding van bacteriën activeren.
Immuniteit en behandeling
Na een infectie bouwen dieren natuurlijk weerstand op. Behandelde dieren bouwen géén immuniteit op en kunnen opnieuw besmet raken. Er bestaan vaccins, bijvoorbeeld via drinkwater, die bescherming geven. Hygiënische maatregelen blijven echter cruciaal: schoonmaken, ontsmetten en voldoende droogtijd zijn essentieel om besmettingsdruk te verlagen.
Preventie en management
De belangrijkste factor in de aanpak van Brachyspira is hygiëne. Belangrijke maatregelen:
- Strikt all-in/all-out toepassen.
- Lege afdelingen grondig reinigen, ontsmetten en laten drogen.
- Per afdeling dieren van één herkomst opleggen.
- Geleidelijke voerovergangen en licht verteerbaar voer met voldoende ruwe celstof.
- Gebruik niet dezelfde laarzen voor besmette en niet-besmette afdelingen.
- Goede vliegen- en ongediertebestrijding.
- Goede erfhygiëne en erfverharding (erf en gangen opruimen en schoonhouden).
- Zorgvuldig gebruik maken van een toevoegstal voor de aanvoer van gelten en beren.
Praktijkervaringen
Steeds meer biologische varkenshouders doen ervaring op met de toevoeging van Gutbiotic. Samen met onze adviseurs volgen we voeropname, voerovergangen en management op de voet.
De eerste resultaten zijn positief: verbeterde mestkwaliteit, minder problemen en een stabielere biggenopfok. Door continu te monitoren en samen te sturen, werken we toe naar een praktische en werkbare aanpak om Brachyspira beheersbaar te houden.
ABZ biologische voeders
Ook voeding speelt een belangrijke rol bij de beheersing van Brachyspira. ABZ biologische voeders zijn ontwikkeld met:
- Evenwichtige samenstelling en structuur per groeifase.
- Optimale balans in ruw eiwit en aminozuren.
- Voor extra veiligheid kunt u tijdelijk VRK Gutbiotic bijbestellen (bestelcode: 87953 BLG).
ABZ Diervoeding werkt continu aan het verbeteren van onze Dymano voeren voor biologische varkenshouderij. We verwerken nieuwe inzichten uit zowel onderzoek als praktijk.
Advies?
Wilt u weten hoe ABZ u kan helpen bij het voorkomen en beheersen van Brachyspira? Neem contact op met:
