Biestkwaliteit: wat zegt dat?

Door de biestkwaliteit te verbeteren, kunnen we de uitval van biggen voor het spenen verlagen. Dat komt omdat zeugen tijdens de dracht geen antistoffen, oftewel immuunglobulinen (Ig’s) doorgeven via de placenta. Daarnaast komen biggen zonder verworven immuniteit ter wereld, wat betekent dat ze geen ‘legertje’ paraat hebben tegen specifieke aanvallers. Voor hun eerste verdedigingslinie tegen schadelijke indringers én om warm te kunnen blijven, zijn pasgeboren biggen dus behoorlijk afhankelijk van de opname van biest. Voldoende biest, maar ook de kwaliteit zijn daarmee van essentieel belang voor de overleving en groei in de eerste dagen na de geboorte.

Overlevingskansen

In biest speelt vooral de antistof IgG (immuunglobuline type G) een belangrijke rol bij de afweer tegen schadelijke virussen en bacteriën. Uit onderzoek blijkt dat hoe meer IgG’s biggen kort na de geboorte in hun bloed hebben, hoe groter hun overlevingskansen. Bovendien hebben dode biggen een lagere IgG-gehalte dan hun overlevende toomgenootjes, wat wijst op een (te) lage biestopname.

Biestproductie

De productie van colostrum is erg variabel en deze is, in tegenstelling van wat vaak gedacht wordt, niet afhankelijk van toomgrootte, zo blijkt uit Belgisch onderzoek (zie figuur). In het ideale geval krijgen alle biggen 250 ml biest binnen in de eerste 24 uur. Omdat de meeste zeugen tussen de 3000 en 4000 g colostrum produceren, haalt zo’n 40% van de biggen dit in de praktijk niet. Hoe groter de tomen, hoe groter het risico dat biggen onvoldoende colostrum binnenkrijgen voor een optimale weerstand en goede start. Naast het optimaliseren van biestproductie met het juiste management, voer en voerschema, is ook de kwaliteit van belang.’

Biestkwaliteit

Maar, het is bekend dat er ook grote verschillen tussen zeugen bestaan als het gaat om het gehalte aan IgG in de biest. Dat gehalte is afhankelijk van onder andere worpnummer, voerregime en immunologische achtergrond, oftewel welke ziektekiemen is de zeug in haar leven al tegengekomen en waartegen heeft ze afweer opgebouwd? Deze afweer kan ze meegeven aan de biggen via de biest. 

ABZ deed onderzoek op 10 zeugenbedrijven waarbij per bedrijf bij minimaal 10 zeugen biestmonsters werden genomen, zo snel mogelijk na de geboorte van de eerste big. Onze conclusies?

• Biestkwaliteit lijkt inderdaad afhankelijk te zijn van het worpnummer. Over het algemeen geldt: hoe ouder de zeug, hoe beter de kwaliteit van de biest.
• Biestkwaliteit daalt snel in de eerste uren na de geboorte van de eerste big. Dit is belangrijk om rekening mee te houden bij het bepalen van de kwaliteit.
• Opvallend was dat het gebruik van hormonen om het werpproces te stimuleren, zoals oxytocine, significant de kwaliteit van de biest verlaagde.
• Bedrijven die speciale voeders inzetten om de biestkwaliteit te verbeteren, zoals de Prelacto Fit XXL, scoren het hoogst op biestkwaliteit. Met Prelacto Fit XXL konden zeugenhouders ook flink veel kilo’s blijven voeren rondom werpen. Hou de uierdruk goed in de gaten.

Wat is Brix?

Een Brix-refractometer meet, via de breking van licht, het gehalte aan droge stof in colostrum of melk. Meer droge stof betekent meer eiwit en méér antistoffen, met name IgG en dat geeft een hogere Brix-waarde. Zie ook onderstaande tabel. De Brix-waarde geeft een betrouwbare, goedkope en snelle indicatie van de biestkwaliteit. Het kan daarmee een hulpmiddel zijn om de sterfte voor het spenen te verlagen.

Relatie tussen gemiddelde IgG-gehalte (0 – 3 uur na werpen, ELISA), Brix-percentage en biestkwaliteit (Hasan et al., 2016).

* scrol op mobiel deze tabel naar rechts voor een volledige weergave.

Bewezen in de praktijk

Uit het praktijkonderzoek van ABZ bleek dat er een sterk verband bestaat tussen het totaal eiwitgehalte in biest (bepaald via de QuickScan van de GD) en de gemeten Brix-waarde in de stal. ABZ onderstreept daarmee dat de Brix-meter een waardevol, handig en betrouwbaar apparaat is om de biestkwaliteit op een bedrijf te bepalen. Een digitale meter blijkt iets nauwkeuriger te zijn dan een analoge meter, omdat afleesfouten daarmee voorkomen worden.

Biestkwaliteit verbeteren met voeding

De kwaliteit van biest is afhankelijk van een aantal factoren, waaronder voeding. Recentelijk deed het rundveeteam van ABZ Diervoeding in samenwerking met Wageningen Universiteit hier onderzoek naar. Daaruit bleek dat de biestkwaliteit bij koeien voor 16% beïnvloed kan worden door de voeding vlak voor afkalven. Het overige deel wordt bepaald door managementfactoren. ‘We ontdekten dat de sleutel tot een betere biestkwaliteit een meer gelijkmatige glucose-opname door de koe was, oftewel het voorkomen van glucose-pieken’, aldus Pieter Winia, nutritionist rundvee bij ABZ Diervoeding. ‘Dit komt de productie van IgG’s door lymfocyten te goede.’

Terug naar de zeugen. Jacco Vessies, nutritionist varkens bij ABZ Diervoeding: ‘Uit ons eigen praktijkonderzoek blijkt dat we via voeding het gehalte aan antistoffen in het colostrum mogelijk kunnen verhogen. ‘Onze Dynamo lactovoeders, maar vooral onze Prelacto Fit XXL, zijn speciaal samengesteld voor een geleidelijke glucose-afgifte. Dat is niet alleen beter voor de zeug en ongeboren biggen, maar ook voor het werpproces, de opstart van de melkproductie én biestkwaliteit’, aldus Vessies. ‘Daarnaast bevat ons prelactovoer additieven die ontwikkeld zijn om het gehalte aan IgG’s specifiek te verhogen.’ 

• De resultaten van onze lactovoeders zien we ook terug in de praktijk. Klik hier > om het artikel ‘ABZ-zeugenhouders scoren goed‘ te lezen.

Méér antistoffen

In een proef op een praktijkbedrijf in de UK werd een ‘biestverbeteraar’ aan het lactovoer toegevoegd, terwijl het Brix-percentage in de periode van 0 tot 10 uur na het werpen werd bepaald. De conclusies hiervan waren:

• Het Brix-percentage neemt normalerwijs snel af na werpen.
• Bij gelten bleef de biestkwaliteit langer op een hoger peil.
• Zeugen hadden een hogere basiskwaliteit biest.

Ook de probiotica die ABZ toevoegt aan de Prelacto Fit XXL hebben een positief effect op de hoeveelheid antistoffen, zoals IgG, in de biest.

Wilt u ook de biestproductie en biestkwaliteit van uw zeugen verbeteren?

ABZ Diervoeding is op de hoogte van de laatste ontwikkelingen rondom biestproductie van zeugen. Ook doen we veel eigen (praktijk)onderzoek. Heeft u vragen over het verbeteren van de biestproductie en biestkwaliteit bij uw zeugen? Onze varkensspecialisten denken graag met u mee!