Terug naar de Groene Oorsprong

‘Zo natuurlijk mogelijk’ is het credo van melkveehouder Patrick Groen uit Uitgeest. In zijn bedrijfsvoering staat de weerstand van de koeien voorop. Ze krijgen veel kruiden om de gezondheid te verbeteren en zeewier voor de vitaminen en mineralen. Antibiotica en kunstmest zijn taboe. “Er zijn genoeg alternatieven voorhanden. Voor noodgevallen maken wij zelf colloïdaal zilverwater en dat werkt goed.’ Het moge duidelijk zijn: de eigenzinnige en bevlogen Patrick is geen doorsnee veehouder.

In de wei staat een bont palet aan goedbevleesde koeien: een mengelmoes van de oorspronkelijke roodbonte en zwartbonte Holstein-Friesian en kruisingen met Jersey en Brown Swiss. Naast 200 melkkoeien en 110 stuks jongvee houdt Patrick ook wat paarden, schapen en kippen en binnenkort komen er wat scharrelvarkens. Waarom? ‘Vooral voor de biodiversiteit en het juiste bacterieklimaat op het bedrijf. Basishygiëne vinden we belangrijk. Verder benaderen we de veehouderij vanuit het organisme: met hoe meer bacteriën het in aanraking komt, hoe beter de weerstand wordt’, legt Patrick uit.

Bijzondere kaas

Patrick (41) heeft een BV met zijn vader (72), die nog gewoon meewerkt op het bedrijf. Naast de melkveehouderij is Patricks vrouw Angelina (33) vier jaar geleden begonnen met Farmshop De Oorsprong. Daar verkoopt zij hun eigen rundvlees. Ook laten ze van hun eigen melk kaas maken, die ze onder de merknaam ‘De Groene Oorsprong’ afzetten via de shop, via supermarktketen Marqt, naar de exclusieve horeca en naar het buitenland. Over een paar jaar willen ze de kaas zelf gaan maken en als boerenkaas verkopen. De klandizie woont om de hoek, want de bebouwde kom van Uitgeest is opgerukt tot aan de boerderij. ‘Wij hebben een bijzondere kaas met een volle, kruidige smaak. Waar je normaal 9½ à 10 liter melk voor een kilo kaas nodig hebt, zitten wij rond de 7 liter. Dat komt door de enorm hoge vet- en eiwitwaardes in onze melk. Bovendien hebben wij een hoog mineralengehalte. Ik ben blij dat we met de kaas zijn begonnen, want die zorgt voor een goed belegde boterham’, vertelt Patrick tevreden. ‘Ik wil mij begeven op een markt waar wél vraag naar is en waar ik zelf de prijs kan bepalen. Het is erg leuk om op een nichemarkt je product neer te zetten.’

Bijzondere bodem

Patrick boert in een uniek gebied. Van zijn land is bijna 50 ha natuurgebied. Hij werkt daarin samen met onder meer Landschap Noord-Holland en de particuliere Stichting Hooge Weide. De grondsoort verschilt bijna per meter en varieert van zand tot zavel en van venige grond tot klei en kent een van nature rijke begroeiing met bijvoorbeeld zilverschoon en kaasjeskruid. ‘In onze weides groeien meer dan 200 kruiden en ook klaver groeit er vanzelf. Al die planten hebben een eigen specifieke geur en smaak, die de koeien overbrengen in de producten’, zegt Patrick. ‘Bovendien geven we de dieren extra kruiden om de wormbesmetting laag te houden.’

Patrick heeft een holistische kijk op de bodem en ziet veel in opbouw van organische stof. De bodem van zijn percelen bevat dan ook 14% organische stof. ‘Wij bedrijven kringlooplandbouw; wat je in de grond stopt, krijg je ook weer terug. Die kringloop willen we steeds beter maken. We brengen de mest van de koeien – met goedkeuring van de rechter – bovengronds terug op het land. We hoeven niet te slepen; vogels zorgen voor de verspreiding, wormen trekken het de grond in. Jaarlijks laten we de mest onderzoeken en die heeft een pH van rond de 8. We strooien geen kalk. Op vrijwel alle percelen is de pH rond de 7. Dat is uniek! Dat betekent dat het systeem overal werkt.’

Weidegang

Al vroeg in het weideseizoen gaan de koeien dag en nacht naar buiten. Patrick probeert zijn koeien zoveel mogelijk vers gras te geven en gebruikt daarvoor een 2-3 daags omweidingssysteem. Normaal gesproken schaart Patrick de koeien in op 2.000 kg ds/ha. De percelen zijn in het begin van het groeiseizoen 2 à 4 ha groot, later circa 8 ha. Met 2.000 kg ds/ha biedt Patrick zijn koeien op een perceel van 4 ha dus 13,3 kg ds/koe/dag aan. Later in het seizoen worden de koeien eerder ingeschaard waardoor de percelen dan groter zijn. ‘De dieren grazen het kort af, ook op de plaatsen waar de mest ligt. We hebben dan ook een heel dichte grasmat en hoeven het weiland niet te bloten’, zegt Patrick. ‘Weidegang geeft arbeidsplezier, dierenwelzijn, maar bovenal een goede kaaskwaliteit. Ik kijk niet zo naar de liters; de gehaltes in de melk en de stikstofefficiëntie vind ik vele malen belangrijker. We hebben dikke melk met een ureumgehalte van 16. Het hele jaar door. Het eiwitgehalte schommelt tussen de 4 en 4,6%.’ 

Patrick werkt met natuurlijke dekking. Hij gebruikt voor de pinken een Jersey stier om problemen bij het afkalven te voorkomen. Voor de oudere koeien kiest hij voor Brown Swiss. ‘Ik heb het idee dat Brown Swiss sterker is en beter past bij ons weidesysteem.’ De kalveren lopen niet bij hun moeder, maar krijgen wel zo lang mogelijk volle melk van de eigen koeien.

Non-GMO brokken

Als aanvulling op het rantsoen heeft ABZ Diervoeding specifieke maatbrokken gemaakt op basis van non-GMO grondstoffen. ‘Zomer en winter hetzelfde. Ik ben van mening dat je zo min mogelijk moet wisselen, zeker in verband met de kaasmakerij. Wij hebben door het seizoen heen amper wisselingen in percentages verzadigde en onverzadigde vetzuren in de melk en daardoor hebben wij een veel constantere kwaliteit kaas. Ook de winterkaas heeft een mooie, zachte structuur.’ Non-GMO brokken maakt ABZ Diervoeding al vele jaren en daar zal in de toekomst ook steeds meer vraag naar komen. Patrick heeft tien jaar geleden gekozen voor ABZ Diervoeding, vanwege de fijne manier van samenwerken en de opbouwende kritiek. ‘Zij helpen ons bedrijf echt vooruit. Ik vind in ABZ Diervoeding een goede sparringpartner die mij behoedt voor bedrijfsblindheid. Een goed voorbeeld daarvan is de opfok van jongvee. Dat heeft ABZ samen met Angelina begin dit jaar onder de loep genomen en je ziet dat de kalveren het nu veel beter doen dan ik gewend was.’

Anders

Op het bedrijf is al vijftien jaar geen kunstmest toegepast en de laatste acht jaar hebben de koeien geen antibiotica gekregen. Patrick: ‘Ik ben ervan overtuigd dat de dodende werking van antibiotica via de mest uiteindelijk ook het bodemleven verstoort. De kruiden houden de koeien gezond. Gezonde koeien met weinig trammelant geven veel werkplezier en dat vind ik heel belangrijk. Ik zou graag andere boeren willen uitnodigen en laten zien dat het ook anders kan.’

Videobeelden bij melkveehouder Patrick Groen:

De weerstand van de koeien staat bij Patrick Groen uit Uitgeest voorop. In de video vertelt Patrick over zijn bedrijf:

Onderstaand een foto-overzicht van de bedrijfsreportage bij melkveehouder Patrick Groen: