‘Compact voeren’: Wat kunt u ermee?

Tijdens gesprekken met onze melkveehouders kwam de afgelopen tijd regelmatig het onderwerp ‘compact voeren‘ aan de orde. Naar aanleiding van een ontmoeting met de bedenker van dit voerconcept, Niels Bastian Kristensen uit Denemarken onderstaand de achtergronden:

Voer selectie is ‘killing’

Compact voeren is gebaseerd op ten eerste het toevoegen van water aan het voermengsel in de voermengwagen om daarmee het droge stof gehalte van het voermengsel te verlagen tot 35 procent droge stof. Ten tweede is compact voeren gebaseerd op het verkleinen van de voerdeeltjes door intensief te mengen en te snijden met de voermengwagen. Het doel is dat hiermee de vezels van het rantsoen samen met de andere voerdeeltjes beter toegankelijk zijn voor de pens bacteriën, de krachtvoerdeeltjes aan de ruwvoerdeeltjes ‘vastplakken’ en de dichtheid van het rantsoen hierdoor toeneemt. Uiteindelijk wordt selectie van voer uit het voermengsel door de koeien hierdoor uitgesloten en zal voor iedere koe het opgenomen rantsoen beter overeenkomen met het berekende rantsoen.

Voorweken

Het klaar maken van een Compact TMR gebeurt in drie fases:

First mix: De grondstoffen en krachtvoermengsels worden in water geweekt. Dit kan één tot acht uur lang duren afhankelijk van de gebruikte grondstoffen. Zo is bij droge bietenpulp de meeste tijd nodig. De hoeveelheid water is 50 tot 100 procent van het gewicht aan grondstoffen.
Middle mix: Het ruwvoerdeel van het rantsoen wordt toegevoegd (graskuil, hooi, stro) en ongeveer 20 minuten intensief gemengd.
Final mix: De snijmaïs wordt toegevoegd en het mengsel wordt nog 10 tot 15 minuten gemengd.

Vervolgens wordt het voer gelost. De koeien zullen bij een goede bereiding geen voer uitzoeken en geen voer met hun neus wegduwen, maar van boven naar beneden het voermengsel opvreten.

Kijken naar voer en koeien

Op ieder bedrijf zullen de drie fases van compact voeren weer anders worden uitgevoerd. Hiervoor moet er vooral goed worden gekeken naar het voermengsel in de voermengwagen en het gedrag van de koeien. Zo zal bij een verticale menger meer mengtijd nodig zijn dan bij een horizontale menger. Een voermengsel, met bijvoorbeeld graszaadhooi, zal beter gesneden moeten worden om dezelfde homogene voerdeeltjes te krijgen. Voor het voerhek zullen in het voermengsel geen kleine voerdeeltjes meer te vinden zijn, alle voedermiddelen zijn als het ware ‘verdwenen’. De koeien zullen bij het voeren niet met z’n allen naar het voerhek komen. Er is meer rust. Voerrest en nieuw voermengsel is immers identiek.

De voordelen en nadelen van compact voeren

Meneer Kristensen ziet een gezondere veestapel en gunstiger voerefficiëntie en een vijf procent hogere melkproductie als mogelijk resultaat van compact voeren. Belangrijkste effect is volgens hem de langere lig- en herkauwtijd van de koeien door meer rust. Nadeel van compact voeren is de stabiliteit van het voermengsel. Hoe lang blijft het voermengsel koud en fris na toevoegen van water? Onder Nederlandse omstandigheden in de zomer (warm en vochtig weer) is dit een risico. Een ander nadeel is de extra kosten aan (meng)tijd en diesel. Dit is echter wel weer sterk afhankelijk van type rantsoen en type voermengwagen. Veel veehouders noemen als nadeel het verdwijnen van de pensprik uit het rantsoen. Dit is terecht, hoewel juist bij compact voeren alle toegevoegde structuur ook daadwerkelijk wordt opgenomen en niet achterblijft bij de voerrresten.

Wat kunt u met compact voeren?

Wellicht kunt u de boodschap van meneer Kristensen (meer rust door homogener voermengsel) toepassen op uw bedrijf. Wellicht kunt u samen met uw rundveespecialist de verschillende fases in het bereiden van het rantsoen eens evalueren. Het toevoegen van water aan voermengsels is niet nieuw voor ons. Al jaren is water een voedermiddel in ons rantsoenberekeningsprogramma ‘VoerExpert’ waar wij mee rekenen. Onze ALL-IN-ONE droogstandsbalen zijn een perfecte uitvoering van compact voeren, omdat hierin ook water is toegevoegd. Wij denken niet dat het concept compact voeren in zijn geheel direct bruikbaar is, maar dat verschillende bedrijven een onderdeel ervan kunnen toepassen op hun bedrijf.