In de media wordt de laatste jaren veel gesproken over ‘leaky gut’ ofwel ‘lekkende darm’. Graag willen we u meer inzicht geven in het fenomeen lekkende darm en hoe de voedingsaanpak van ABZ Diervoeding hier een antwoord op heeft.
Tight junctions
De darmwand van de dunne en dikke darm bestaat uit een enkele, dunne laag cellen die de voeding in de darm scheiden van bloedvaten. Dit is anders dan in de penswand. De penswand beschikt over meerdere lagen cellen die het pensepitheel vormen. Voedingsstoffen worden door deze darmcellen opgenomen en afgegeven aan de bloedstroom. Ook zijn er bepaalde voedingsstoffen en vocht wat door kanaaltjes tussen de darmcellen doorgelaten wordt naar het bloed. In de darmcellen zitten speciale eiwitten die als spiertjes werken om deze kanaaltjes te reguleren. Deze spiertjes noemt men de ‘tight junctions’. Wanneer de tight junctions hun functie verliezen, laten ze niet de nuttige stoffen door, maar is er een toename van passage van ongewenste stoffen. Dit zijn niet alleen voedingstoffen, maar ook bacteriën en gifstoffen die verder in het lichaam ontstekingsreacties kunnen veroorzaken. Wanneer in een deel van de darm de tight junctions hun functie verliezen, spreken we van een lekkende darm.
Wanneer gaat de darm lekken?
Het ontstaan van de lekkende darm kan meerdere oorzaken hebben. De tight junctions kunnen verzwakken door een tekort aan mineralen als zink, antioxidanten of overmatige stress. Ook kunnen ze hun functie verliezen door toxische stoffen of verzuring van de darminhoud. Verstoringen in de pensfermentatie en overaanbod aan nutriënten op darmniveau kunnen de microbiële balans in de darmen verstoren en tot verzuring van de darminhoud leiden.
Rol van zetmeel
Een overmaat aan nutriënten in de dikke darm kan ontstaan door onregelmatig voeraanbod of matige fermentatie in de pens, maar ook doordat er teveel bestendige koolhydraten gevoerd worden. Onlangs hebben we door middel van een praktijkproef nog vastgesteld dat een plotselinge verhoging van het aandeel bestendig zetmeel in het rantsoen door toevoeging van 1 kg maïsmeel kan leiden tot een pH verlaging van 7,4 naar 6,4 in de dikke darm. Dit was ook zichtbaar in duidelijk dunnere mest, zonder dat er sprake was van pensverzuring. Herhaling van deze proef met gewalste maïs versterkte dit effect nog eens. Dit onderstreept het belang van een goede bewerking van maïsmeel, zodat het op de juiste plaats in het dier verteerd wordt. Dit komt de benutting ten goede, maar ook de darmgezondheid.
Gevolgen lekkende darm
Een lekkende darm is niet iets wat direct aan de buitenkant te zien is. Wel kan het desastreuze gevolgen hebben. Wanneer ongewenste stoffen in de bloedbaan komen, geeft dit een ontstekingsreactie. Ontstekingsreacties kosten het dier veel energie en eiwit, wat daardoor niet meer beschikbaar is voor de melkproductie. Ook zet een lekkende darm de deur open voor diverse schadelijke bacteriën en toxinen die zich via de bloedbaan door het dier kunnen verspreiden en elders in het lichaam schade kunnen aanrichten. Dit kan leverschade, klauwaandoeningen en vruchtbaarheidsproblemen tot gevolg hebben. Ook kan de verminderde weerstand de koe vatbaarder maken voor secundaire infecties die van buiten de koe komen, bijvoorbeeld uierinfecties.
Maatregelen die u kunt nemen
Het fenomeen lekkende darm of de populaire Engelse term leaky gut wordt door veel bedrijven aangegrepen om allerlei additieven te verkopen die de weerstand en darmgezondheid verhogen. Veel van deze producten zijn gebaseerd op betaglucanen uit gisten of delen van gisten om het immuunsysteem beter te laten reageren en de samenstelling van bacteriën in de darmen in de gewenste richting te sturen. Het is wetenschappelijk vastgesteld dat de koe hier baat bij kan hebben, zowel preventief of om het herstel te bevorderen. Maar het belangrijkste is om ervoor te zorgen dat het evenwicht in de darmen niet verstoord raakt.
Voer op Actiefnormen
Een goede darmgezondheid begint bij het goed voeren van de pens. Als de pens goed in balans gevoerd wordt en 24 uur per dag gevuld is (pensvulling >3), is het aanbod aan nutriënten in de darm constant. De zetmeelvoorziening moet constant zijn en verteerd worden in de pens of de dunne darm. Met diverse bronnen of bewerkingsmogelijkheden is de zetmeelvertering via mengvoer goed te sturen. Pas op met maïskuilen met een hoge zetmeelbestendigheid (>30%). Deze tot de jaarwisseling beperkt voeren of dicht laten. Dat vezels belangrijk zijn voor het goed functioneren van de pens mag inmiddels duidelijk zijn, maar ook voor de darmen zijn vezels erg belangrijk. Niet alleen voor de peristaltiek van de darmen, maar ook voor de balans tussen goede en slechte bacteriën in de darm zijn functionele vezels noodzakelijk. Onverteerbare vezels vormen de aanhechtingsplek voor bacteriën en ‘vegen’ de darmwand schoon. In het basisrantsoen is 21 gram ADL per kg droge stof onderdeel van de Actief-normen om met de juiste grondstofkeuze hierin te voorzien. Niet in de laatste plaats helpt koecomfort om de darmen gezond te houden. Stress maakt de darmen gevoeliger om te gaan lekken. Koecomfort, rust, reinheid en regelmaat maken het mogelijk om de koe harder te voeren met behoud van een goede darmgezondheid en daarmee een hoge voerefficiëntie.
Graag helpen wij u om met zowel het rantsoen als het management uw koeien gezond te houden en veel melk te laten produceren. Wilt u meer informatie? Neem dan contact op met één van onze rundveespecialisten.