Stalverlichting erg belangrijk

Met de hoge energieprijzen van tegenwoordig is het verleidelijk om de verlichting in de stal minder lang aan te zetten en uw koeien wat langer in het donker te houden. Echter, wij raden aan om uw melkkoeien dagelijks bloot te stellen aan 16 uur licht, met een intensiteit van minimaal 150 tot 200 lux. De aanbevolen donkerperiode is 8 uur. 5 Lux is dan voldoende en kan goed gedaan worden met een rode lamp. Hiermee heeft u zelf tijdens uw laatste rondje in de stal nog wel zicht, maar kunnen uw koeien hun biologische klok resetten. Dit strikte lichtschema in combinatie met de juiste lichtsterkte heeft namelijk een positief effect op de melkproductie, vruchtbaarheid en groei van uw vee.

• In de rubriek ‘Boerderij Uitgelicht, door Indi Kloet Overbeeke’ geeft onze rundveespecialist Sander van de Kamp tips voor een goede verlichting én dus meer melk.Bekijk deze video op de website van Boerderij: klik hier >

Lichtinvloed tijdens de lactatie

Als een koe overdag buiten is, krijgt hij een signaal naar de hersenen. Door dit signaal wordt de afscheiding van het hormoon melatonine verlaagd. Melatonine veroorzaakt slaap en verstoort de productiecapaciteit van de koe. Zodra het melatonineniveau daalt, wordt een ander hormoon IGF-I aangemaakt in het bloed. De functie van het hormoon IGF-I is de bevordering van de activiteit van het dier en daarmee de melkproductie. Daarom betekent meer licht een verhoogde melkproductie. Het verlengen van de daglengte van 12 uur licht naar 16 uur bevordert de melkproductie met 6 tot 15% meer melk. Deze stijging in melkproductie is het gevolg van een stijging in voeropname. Vooral in de winter wordt het natuurlijke lichtniveau in melkveestallen meestal niet bereikt via de aanwezige verlichting. In de praktijk is de reactie: minder liters met hogere gehalten. Bij de BSK wordt voor de lagere hoeveelheid melk gecorrigeerd (seizoen correctie).

Verder komt bij melkvee de vruchtbaarheidscyclus na afkalven sneller op gang bij langere daglengten dan bij korte daglengten. Hierdoor kunnen de koeien sneller geïnsemineerd worden en daalt de tussenkalftijd. Langere daglengten zijn ook goed voor de rust in de stal: koeien gaan meer liggen, minder staan en minder bewegen.

Invloed van lichtregime bij jongvee en droogstaande koeien

Blootstelling aan een lichtregime van lange dagen en korte nachten blijkt te zorgen voor een versnelde groei bij jongvee (tot 18% hogere groei). Jongvee komt op deze manier ook eerder in de puberteit en heeft een beter ontwikkeld uier. Koeien die tijdens de droogstand juist kortere dagen (6 – 8 uur) en lange nachten (16 – 18 uur) hebben gehad, produceren meer melk (tot ruim 3 kg/dag extra in de eerste 4 lactatiemaanden).

Ideale lichtsterkte in de stal

Tijdens een zonnige dag geeft daglicht tussen de 10.000 en 20.000 lux af. Voor een veehouder is een lichtsterkte van 100 lux nodig om goed overzicht te houden. Voor reguliere werkzaamheden kan 30 lux volstaan, terwijl voor secuur werk zoals melken 250 lux nodig is. Voor koeien in lactatie is minstens 150 lux nodig in de lichtperiode en maximaal 5 lux in de donkere periode voor een kunstmatig dag- en nachtritme. Voor droogstaande koeien mag de lichtsterkte laag zijn. Als ze daglicht krijgen, is extra verlichten niet nodig. Apart huisvesten met een eigen lichtregime, korte dagen en lange nachten, is ideaal.

Lichtkleur

Met daglicht wordt vitamine D gevormd. Dat is belangrijk voor de stofwisseling en de botontwikkeling. Een lichtbron waarin meer korte golflengten (blauw, groen, geel) dan lange golflengten (rood) vertegenwoordigd zijn, is effectiever in het stimuleren van de biologische klok van een melkkoe. De biologische klok is relatief ongevoelig voor rood licht. Daarom is het advies wit licht te gebruiken bij het sturen van de biologische klok. Rood licht is de meest ideale lichtkleur om in te zetten als nachtverlichting.

Economische overwegingen

Naast de aankoopprijs van de lampen vormt ook het elektriciteitsverbruik een belangrijke kostenpost. Hiervoor dient u de lichtopbrengst (lumen/watt) te vergelijken. Ook de verwachte levensduur van de lampen speelt in de afwegingen mee. In een melkveestal brandt de verlichting gemiddeld tussen 1.800 en 2.400 uur per jaar. Dit wil zeggen dat moderne LED-verlichting met verwachte gebruiksduur van 100.000 uren, 40 jaar kan meegaan! Daarnaast bespaar je met LED-verlichting 60% op de energiekosten. Dit kan een goed jaar zijn om toch eens te gaan uitrekenen of LED interessant is voor op uw bedrijf.

Tips

1. Stel uw melkkoeien en uw jongvee dagelijks bloot aan 16 uur licht met een intensiteit van minimaal 150 tot 200 lux. De aanbevolen donkerperiode is 8 uur met een intensiteit van maximaal 5 lux.
2. Er zijn gratis apps voor smartphones beschikbaar om de lichtsterkte te meten (zoek op ‘lux meter’ in de Appstore of Google Play). Meet het lichtniveau op de voergang, bij het voerhek en in de ligplaatsen van uw koeien. Meet op 60-75 cm hoogte en op verschillende plaatsen om een representatief gemiddelde te bepalen.
3. Maak maximaal gebruik van daglicht: goed en goedkoop. Houd daarom uw windbreekgaas, lichtplaten, muren etc. schoon!
4. Wees kritisch op de verlichting in uw stal en repareer eventueel kapotte lampen en tl-buizen.
5. Hang verlichting zo laag mogelijk en probeer straling naar buiten te beperken.
6. Hang voldoende armaturen op om donkere plekken te vermijden.
7. Maak de armaturen minstens 1 keer per jaar schoon.
8. Houd rekening bij de aankoop van verlichting met het lumen/watt, de aankoopkosten en verwachte levensduur.
9. Maak gebruik van een lichtsensor waardoor de verlichting alleen wordt ingeschakeld als het lichtniveau buiten zo laag is dat het in uw stal te donker wordt. Uiteindelijk betekent dit een besparing op energiekosten.
10. Kies voor lampen met een hoge kleurweergave-index (Ra). Kies bij voorkeur voor wit licht (Ra 80-90). Bij wit licht wordt ook een kleurtemperatuur, uitgedrukt in Kelvin, gedefinieerd om de warmte van het licht weer te geven. In een stal kies je voor 4.000 tot 6.000 Kelvin. Dit komt neer op lampen met een kleurcode 850 tot 950 (80-90 Ra en 5.000 Kelvin). Rood licht is de meest ideale lichtkleur om in te zetten als nachtverlichting.

Meer weten over stalverlichting?

Neem dan gerust contact op met één van onze rundveespecialisten. Zij helpen u graag.