In het najaar en winter ervaren veehouders vaak meer longproblemen bij hun jongvee. De temperatuurverschillen zijn groter en het weer is vochtiger. Gemiddeld 25% van de kalveren krijgt in het eerste jaar te maken met longontsteking. Maar hoe komt dat nu precies en wat zijn de eerste symptomen?
Afweer
In de omgeving zijn verschillende ziekteverwekkers aanwezig die longproblemen kunnen veroorzaken. Daarnaast heeft het kalf zelf ook bacteriën in het lichaam, die bij een verminderde weerstand een probleem kunnen vormen. In de wintermaanden (hogere luchtvochtigheid) vermeerderen deze verwekkers snel, waardoor er een hogere infectiedruk ontstaat. Runderen hebben in de voorste luchtwegen (neus en keel) trilharen die zorgen voor de natuurlijke afweer. Wanneer een kalf stress heeft of te maken krijgt met kou, tocht, een mindere weerstand of een te hoge NH3 werkt deze afweer minder goed. De ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën nestelen zich beter, waardoor de kans op longontsteking groter wordt.
Temperaturen
Longontsteking kan voorkomen in zichtbare of onzichtbare vorm. Bij een zichtbare longontsteking komen onder andere de verschijnselen uit tabel 1 voor. Koorts is het eerste symptoom van longontsteking. Dus bij twijfel is het belangrijk om kalveren te temperaturen. Een ziek kalf op tijd behandelen is ontzettend belangrijk. Wanneer hiermee te lang gewacht wordt, verandert het gezonde longweefsel naar dood weefsel en mist het dier een deel van zijn longcapaciteit, voor de rest van het leven. De gevolgen van longproblemen kunnen groot zijn, zoals lagere jeugdgroei (gemiddeld -67 gr/dag), hogere kans op sterfte, een latere afkalving en een lagere melkproductie in de eerste lactatie -2,2%.
| Symptomen | Zichtbaar verschijnsel na optreden van koorts (>39,5 °C) |
| Snotneus | 19 uur |
| Abnormale longgeluiden | 38 uur |
| Slapte (sloom) | 51 uur |
| Hoesten | 64 uur |
| Traanoog | 79 uur |
Signalen
In de praktijk zien we vaak dat longproblemen moeilijk worden opgemerkt. Een koppel kalveren hoeft niet heel ziek te ogen bij longproblemen, maar vaak zijn ze niet helemaal fit en lijken ze minder actief dan normaal. Voor de veehouder is het probleem niet altijd duidelijk zichtbaar. Andere symptomen van (beginnende) longproblemen zijn: kalf ligt met een gestrekte nek, kop ligt op de grond, kalf ademend door de bek, slecht verteerde mest, kalveren zijn niet mooi in het haarkleed, versnelde ademhaling (normaal: 40 slagen/min), verminderde melk- en krachtvoeropname.
Tips
Hierbij willen we u een aantal praktische tips meegeven voor de winterperiode:
- Ontsmet de navels na geboorte
- Strooi kalveren goed in
- Beoordeel kalveren eens in de rustperiode
- Scheer de ruggen eruit, zodat kalveren beter de warmte kwijt kunnen en niet zweten
Advies van Maartje (dierenarts)
“Een juiste diagnostiek is belangrijk voor een goede plan van aanpak van BRD (Bovine Respiratory Disease)”, volgens Maartje Krediet, dierenarts bij dierenartsenpraktijk Flevoland. Er zijn verschillende methodes om te bepalen welke kiemen een rol spelen, denk aan bloedonderzoek of het nemen van een neusswab. Een snelle en doeltreffende manier is het nemen van een longspoeling, ook wel Broncho Alveolaire Lavage genoemd (BAL spoeling). Dit kan worden uitgevoerd door de dierenarts. Hierbij wordt een vloeistof (fosfaatbuffer) in de diepere luchtwegen van het kalf gespoten en er direct weer uitgezogen. In de verkregen vloeistof zitten de kiemen die de luchtwegklachten veroorzaken”.
Maartje merkt hierbij op dat het selecteren van de juiste dieren erg belangrijk is. Doe dit dus in overleg met uw dierenarts. Neem hiervoor de acuut zieke dieren die nog niet behandeld zijn, ongeveer 3 dieren per leeftijdsgroep, om een goed beeld te krijgen. De vloeistof wordt vervolgens door uw dierenarts opgestuurd voor onderzoek en bepaling van de ziekteverwekkers.
Verder vult Maartje nog aan: “Naast goede diagnostiek is zoals hierboven ook al genoemd preventie van belang zoals omgeving, stress, biestverstrekking en voeding. Een belangrijk hulpmiddel hierbij is opbouwen van immuniteit door vaccinatie. Voor BRD zijn er verschillende soorten vaccins op de markt die het jongvee kunnen beschermen”.
Een goede start met de juiste voeding en management in de eerste levensfase van het kalf is essentieel voor de latere gezondheid, productiviteit en duurzaamheid van de melkkoe.
Wilt u meer weten over jongvee opfok?
Neem dan contact op met één van onze jongveeopfok specialisten. Zij helpen u graag.
Team jongvee >