Stress is een veel gehoorde term bij het houden van leghennen en wordt vaak toegewezen als oorzaak van legio problemen. Maar hoe werkt dit precies? Waar kan stress in resulteren? En waar kan er actie op ondernomen worden? Hieronder gaan wij op deze vragen dieper in.
Stress en de stressor
Gedurende de dagelijkse routine verkeren hennen in een staat van fysiologisch evenwicht, ook wel homeostase genoemd. Homeostase is de voorwaarde voor een optimale werking van het lichaam en daarmee een optimale prestatie. Elk element wat de homeostase verstoort, wordt gedefinieerd als een stressor. Voorbeelden van stressoren zijn onder andere: hitte, kou, veranderingen in voer en lichtregime, parasieten, het vangen en wegen van hennen, vaccinaties en infecties van ziektes. Stressoren kunnen fysiologische (lichamelijke) veranderingen teweegbrengen die een verstorend effect hebben op de hormonale, immunologische en metabole mechanismen. Dit heeft als gevolg een negatieve invloed op de prestaties, weerstand en het gedrag van de hennen.
Acute of chronische stress
Sommige stressoren zijn een korte tijd aanwezig in het leven van een leghen en zorgen dan voor acute (kort aanhoudende) stress. Wanneer stressoren voor langere tijd aanwezig zijn of herhaaldelijk voorkomen in het leven van een leghen kunnen deze chronische (langdurige) stress veroorzaken. Met name chronische stressoren hebben een negatief effect op de fysiologie van de hen en daarmee een negatief effect op het gedrag en de productieprestaties.
Omgaan met stress
Stress heeft negatieve gevolgen voor de hen, daarom zal de hen maatregelen nemen om zichzelf terug in homeostase te krijgen. Hennen die stress ervaren hebben verschillende manieren om hiermee om te gaan. Enerzijds is dit een lichamelijke reactie, anderzijds is dit een gedragsreactie. Zowel de lichamelijke als de gedragsreactie zijn van invloed op elkaar via meerdere complexe biologische mechanismen. Dit maakt het ook erg lastig om stress te bestuderen.
Lichamelijke reactie
Bij stress wordt het actieve systeem van het lichaam geactiveerd, mede door verhoogde adrenaline niveaus. Hierdoor wordt de hartslag hoger en het immuunsysteem en de spieren geactiveerd. Tevens wordt de opslag van suikers en vetzuren verlaagd, waardoor er energie verloren gaat. Ook de eiwitmetabolisme wordt verstoord in tijden van stress. Deze onbalans in nutriënten zal ook gevolgen hebben voor de voerbenutting en voeropname.
Gedragsreactie
Naast een lichamelijk reactie zullen de hennen proberen met gedrag om te gaan met stressoren. Voorbeelden hiervan zijn vluchtgedrag, om bijvoorbeeld een stressor uit de weg te gaan. Maar ook het bij elkaar zitten (troopen) is een veel voorkomende uiting van stress. Tot slot is het algemeen bekend dat stress gerelateerd is aan pikkerij, wat ook in meerdere onderzoeken is aangetoond.
Gevolgen van stress bij hennen
Zoals u heeft kunnen lezen, ondergaan hennen die stress ervaren een verscheidenheid aan interne metabolische en hormonale reacties. Noodzakelijke aanpassingen om te overleven vereisen dat de hen energie en andere voedingsstoffen gebruikt die eigenlijk voor groei, immuniteit, bevedering en eiproductie bedoeld zijn. Dit zal zich dan ook vertalen in verhoogde of verminderde voeropnames. Daarnaast zorgt het voor lagere productiecijfers, met als gevolg een verslechterde voederconversie. Ook uitval en een minder mooi verenkleed zijn gevolgen van ongewenst gedrag dat veroorzaakt wordt door stress.
Oplossingen voor stress
Er zijn vele oplossingen voor stress of manieren om stress bij legpluimvee te voorkomen. Wij bespreken hieronder graag de voeding gerelateerde oplossingen. Ten eerste dient een voersamenstelling gevoerd te worden die spreiding heeft in grondstoffen. Dit zorgt ervoor dat er weinig schommelingen zijn in de voederwaarde van het product en voorkomt u een onder- of overmaat aan nutriëntenverstrekking aan de hennen. Tevens helpt het om hoogwaardig te voeren. Dit geeft eerder verzadiging aan de dieren, waardoor ze geen tekorten hebben aan nutriënten. Ook de hoge verteerbaarheid van de grondstoffen die in deze voeders zitten, dragen bij aan het voorkomen van stress.
Constante samenstellingen dragen bij aan het in stand houden van de homeostase en daarmee vormen onze voeders weinig risico voor het verstoren van de homeostase.
Als actiemaatregel zien we vaak dat het verhogen van vet en ruwe celstof in de voeders bijdraagt aan het verminderen van stress bij dieren. Ook het toevoegen van antioxidanten, zoals vitamine E, C en selenium kunnen helpen. Tot slot zien we ook dat magnesiumacetaat een effectieve maatregel is om stress in de koppel te verminderen.
Ook verrijking zoals luzerne en pikblokken helpen stress te reduceren, omdat hennen hun stress af kunnen reageren op deze objecten.
Meer weten over hoe u stress bij uw leghennen kunt voorkomen?
Mocht u nog vragen hebben over stress bij pluimvee, dan kunt u terecht bij onze pluimveespecialisten. Zij helpen u graag.
Contact opnemen >