In een financieel onzekere tijd startte Aart van den Ham eind 2011 een biologisch leghennenbedrijf in het Groningse Wildervank. Het was niet bepaald een gespreid bedje. ‘Het is financieel zwaar, maar ik ben er nog steeds’, vertelt de 29-jarige Aart. De wijze waarop hij het bedrijf heeft vormgegeven dwingt respect af. Goed voorbereid, volhardend en met een duidelijk plan voor ogen ging hij aan de slag.
Aart is precies, netjes en doelgericht. Dat was ook de reden waarom hij nog eens extra heeft overwogen of hij echt wel de biologische kant op wilde. ‘Ik was bang dat de verplichte uitloop van de hennen ’s winters voor een rommelige aanblik zou zorgen, iets wat me tegenstaat.’ Aart verdiepte zich in de materie en hakte de knoop door. Op 22 december 2011 kwamen de eerste biologische leghennen. ‘Dat is achteraf gezien een goede keus geweest. Ik heb nu veel plezier in de manier waarop ik mijn kippen houd.’ Groningen bracht hem meer dan alleen een mooi, nieuw en vooral eigen leghennenbedrijf: hij leerde er ook Jasmijn kennen, met wie hij een toekomst gaat opbouwen. Een bruiloft met Jasmijn (20) staat in de planning.
Jonge ondernemer
Aart groeide op tussen de kippen. Zijn ouders hadden een kleinschalig leghennenbedrijf in Nijkerkerveen en Aart wilde al jong boer worden. Hij weet nog goed dat hij, 10 jaar oud, 25 kippen zou kopen. Die kostten toen 185 gulden. In zijn spaarpot had hij maar 75 gulden, dus stapte hij naar de bank om 110 gulden van zijn spaarrekening te halen. Hij kreeg het als 10-jarig jochie nog mee ook … De eieren verkocht hij aan de weg en van de opbrengst kocht hij voer. Tot zijn 16de heeft hij zelf kippen gehad, maximaal vijftig stuks. Toen hij 16 was, ging hij ’s avonds, in de weekenden en in vakanties werken bij andere veehouders, vanaf zijn 22ste als zzp’er. Het was zelfs zo dat de veehouders hun vakanties op elkaar afstemden, zodat Aart achter elkaar op de verschillende bedrijven aan de slag kon. Zo had hij jaarrond werk als bedrijfsverzorger. Toch droomde hij van zijn eigen pluimveebedrijf, maar het bedrijf van zijn ouders was te klein om van rond te komen; zijn vader had er nog een baan naast. Rond Nijkerk was het moeilijk om iets naar wens te vinden en uiteindelijk kwam Groningen in beeld. Vier jaar geleden viel het oog op de boerderij in Wildervank. Het duurde nog een tijdje, maar uiteindelijk werd op 4 juli 2011 het koopcontract getekend. Het was een bestaand pluimveebedrijf op 10 ha grond met een grote, verouderde Freilandstal en een heel oude kooistal die sinds 1997 alleen voor opslag werd gebruikt.
Huisvesting
Het is een bedrijf met alle mogelijkheden in zich om er een groot, biologisch leghennenbedrijf van te maken. Er is voldoende ruimte voor de uitloop en, op de langere termijn, een tweede stal. De grond ligt gunstig in een blok rond de stal. De grootste stal op het bedrijf werd verlengd en opnieuw ingericht. In de stal lopen nu 15.000 Brown Nick hennen, verdeeld over vijf afdelingen. De eieren worden geleverd aan Hühnerhof Heidegold in Duitsland, de biologische mest gaat naar biologische akkerbouwers in Duitsland.
In 2013 werd de oude kooistal verbouwd tot traditionele scharrelstal met twee identieke afdelingen. Afgelopen september kwamen hier de eerste scharrelhennen, Lohmann Brown classic. In deze stal worden voerproeven voor ABZ Diervoeding uitgevoerd. De twee afdelingen in de stal zijn namelijk volkomen gescheiden ingericht, elk goed voor 1750 hennen. De afdelingen zijn apart te bedienen en de eiproductie, het voer- en waterverbruik worden afzonderlijk geregistreerd. De scharreleieren worden geleverd aan Interovo in Ochten.
Beplanting
Om aan de eisen te voldoen, is de uitloop van de biologische stal, net als de stal zelf, opgedeeld in vijf afdelingen van elk 3000 dieren. In het voorjaar van 2012 heeft Aart Landschapsbeheer Groningen ingeschakeld om een beplantingsplan te maken voor de uitloop. ‘We wilden niet echt grote bomen op het erf. Daarom hebben we circa duizend stekken van heesters geplant. Sommige zijn nu al tweeënhalve meter hoog. De beplanting geeft de kippen beschutting tegen roofvogels en wind. Het geeft een nette aanblik en zeker ’s zomers ligt de uitloop er heel mooi bij’, vertelt Aart met gepaste trots.
Om de kippen uit het zicht van automobilisten te houden, is in de uitloop langs de weg een vijf meter brede strook snelgroeiende vezelhennep en meerjarig olifantsgras gezaaid. ‘Sommige automobilisten toeteren namelijk voor de grap, omdat de kippen daar heftig op reageren. Daar was ik niet blij mee’, verklaart Aart.
In beide stallen krijgen de hennen luzerne als afleiding. In de bio stal mengt Aart dat met gedroogd gras voor de structuur. In elke afdeling hangen zes grote emmers met gaten in de bodem, waaruit de kippen naar behoefte luzerne kunnen eten. Als ze ouder worden, vanaf ongeveer 50 weken, gaat onder in de emmers een laag schelpengrit voor de kwaliteit van de eieren. In de bio stal krijgen de hennen ecologische pikstenen waar sporenelementen in zitten, en gasbetonblokken voor afleiding.
Maandelijks komt pluimveespecialist Evert Bos namens ABZ Diervoeding op het bedrijf voor overleg, zo mogelijk samen met de dierenarts en een vertegenwoordiger van de broederij. Veel van de pluimveehouders waar Aart als bedrijfsverzorger werkte, hadden voer van Arkervaart. Hier ontstonden dan ook de goede ervaringen met het voer en de begeleiding van Arkervaart. Dit was de reden om ook op zijn eigen bedrijf voor het voer van ABZ Diervoeding te kiezen. De bio hennen worden gevoerd met biologisch voer uit de Rendalijn van ABZ Diervoeding.
Toekomstplannen
Onlangs heeft Aart twee gebruikte vlakbodemsilo’s gekocht en opgeknapt. Het is de bedoeling dat hij kernvoer aankoopt en zelf grondstoffen gaat toevoegen, zoals maïs, tarwe en kalksteentjes. Hij hoopt daarmee goedkoper te kunnen voeren en beter te kunnen inspelen op de nieuwe regels van Bio-KAT, waaraan hij moet voldoen om aan de Duitse markt te mogen leveren. Een van de eisen is namelijk dat 20% van de biologische voeders uit de aangegeven regio moet komen. Aart is tevreden met hoe het bedrijf nu loopt. ‘Ik heb het lef genomen om dit te gaan doen, maar ik doe het niet alleen. Je doet dit met alle toeleverende bedrijven. Je hebt ze nodig, vooral in een startfase. Anders red je het niet.’
Onderstaand een foto-overzicht van de bedrijfsreportage bij Aart van den Ham:
Foto’s gemaakt door Egbert Venema, www.metegbertdeboerop.nl