Verlichting in de legpluimveestal blijft een veel besproken onderwerp. De markt biedt veel verschillende types, kleuren en uitvoeringen van lampen en armaturen. Daarnaast zijn er ook nogal wat verschillende meningen over het gebruik hiervan. In dit artikel meer over wat wij in de praktijk zien en wat onderzoek heeft uitgewezen.
Doel van verlichting
Het primaire doel van de verlichting in een legpluimveestal is natuurlijk om de hennen in productie te krijgen. Uit onderzoek is gebleken dat daar maar heel weinig licht voor nodig is. 5 Lux is eigenlijk al ruim voldoende om hennen in de top te krijgen. Toch hebben we in vrijwel alle stallen veel meer licht, mede door wettelijke maatregelen en omdat we het ook gebruiken om de hennen te sturen in hun gedrag. Sinds het verbod op snavelbehandeling is dat laatste nog veel belangrijker geworden.
Bij de opvang van de 17 weekse hen is het belangrijk dat de lichtsterkte afgestemd is op hetgeen ze in de opfok gewend zijn. Bespreek dit duidelijk met de leverancier van de hennen, zodat u weet hoeveel de lichtsterkte moet zijn bij opzet. Wat we willen bereiken is dat de hennen in eerste instantie lekker actief worden. Hierdoor kunnen ze beter het water en voer vinden. Zorg ook voor een goede lichtverdeling over de vloer onder het volièresysteem, er mag gerust 50 Lux gemeten worden. Zorg ook dat er in het systeem zelf voldoende licht is, zodat de hennen de voergoten goed kunnen vinden. Gedurende de loop van het koppel kan het licht gebruikt worden om het gedrag van de hennen te sturen.
Zoals gezegd heeft een hen maar weinig licht nodig om in productie te komen. Dit betekent dat met het verlengen van de uren licht ook wel gekeken kan worden om de intensiteit van het licht alvast wat terug te pakken. De uren licht zijn veel bepalender voor het in productie komen dan de intensiteit. Zorg er wel voor dat zeker tot 30 weken de verlichting onder de systemen op een hoog niveau blijft. Dit om te voorkomen dat de hennen eieren onder het systeem gaan leggen. Onder het systeem moet het lichter zijn dan in de tussenpaden.
Lichtmanagement
Het gedrag van hennen is met een goed verlichtingsplan te sturen. Zij hebben van nature een voorkeur voor donkere plekken, omdat ze zich daar veilig voelen. In een vrije uitloop buiten kruipen ze ook het liefst onder struiken. Dit natuurlijke gedrag is ook in een legstal te stimuleren door op tijd te beginnen met lampen onder het systeem terug te dimmen of uit te schakelen. Hiermee kunt u gerust al in een vroeg stadium beginnen. Wanneer de hennen 30 weken zijn, kan in de loop van de dag (als de eieren gelegd zijn) de verlichting in en onder het systeem sterk gedimd of uitgeschakeld worden. Meestal kan dit al 7 uur na aanvang van de lichtperiode in de stal. Tegen het einde van de lichtperiode kan deze weer aangedaan worden om te voorkomen dat hennen ’s nachts onder het systeem blijven zitten.
Soorten en kleuren licht
De meeste stallen zijn tegenwoordig voorzien van hoog frequente TL-verlichting en/of LED-verlichting, waarbij LED van het RGB type kan zijn en dus verschillende kleuren licht kan geven. Hennen zien anders dan mensen. Zo kunnen ze bijvoorbeeld UV-licht zien wat voor mensen onzichtbaar is.
Uit onderzoek is gebleken dat verschillende kleuren licht invloed hebben op het gedrag van hennen. Er is gekeken hoe hennen zich gaan gedragen bij verschillende lichtkleuren. Hierbij werd gelet op de activiteit van de hennen en of ze naar elkaar pikken. Daarbij werd onderscheid gemaakt tussen hard en zacht pikken. Er kan voorzichtig gesteld worden dat wit licht agressiviteit kan bevorderen en groen licht de activiteit en het scharrelgedrag kan bevorderen, maar daarbij blijven de hennen wel hard naar elkaar pikken. Rood licht daarentegen deed agressief hard pikken duidelijk verminderen. De intensiteit van het licht was voor alle kleuren in deze proef gelijk. Rood licht heeft zover bekend geen negatieve invloed op de productie.
Daglicht
In veel 1 ster- en vrije uitloopstallen komt veel licht binnen via de uitloop openingen in de vorm van direct daglicht. Dit licht komt ongebroken binnen en bevat dus UV-licht.
Uit onderzoek is gebleken dat dit directe licht geen invloed heeft op pikgedrag van de hennen en dus geen kwaad kan. Anders is dat met licht dat (veelal gebroken) binnenkomt via lichtplaten en -straten. Teveel van dit indirecte licht kan wel leiden tot meer pikkerij.
Tips
- Vervang bij aanvang van de ronde alle slechte en kapotte lampen.
- Check ook de armaturen. Kappen om de lampen kunnen onder invloed van het stalklimaat verweren en veel minder licht doorlaten. Ook de armaturen zelf kunnen aangetast zijn en/of kapot, wat het risico op kortsluiting vergroot met alle risico’s van dien.
- Zorg ervoor dat er van alle in de stal aanwezige soorten lampen reserve exemplaren van hetzelfde type en sterkte zijn, zodat bij vervanging lopende het koppel het lichtbeeld in de stal gelijk blijft.
Praktijkvoorbeeld verlichting
Bedrijf: Bertus Verbeek, Woudenberg
Stal met 57.000 Dekalb leghennen die volgens het keurmerk van 1 ster Beter Leven gehouden worden. De stal is voorzien van VEKO multicolor LED-verlichting met ionisatie.
Bertus Verbeek: “De koppel hennen was prima opgestart, maar rond de leeftijd van 36 weken begon de uitval plots op te lopen. Deze liep in 2 weken op van 0,6 promille naar ruim 1 promille per week. De extra uitval leek met name door tenenpikken te komen. We hebben toen direct de kleurtint van de hoofdverlichting gewijzigd van wit met een kleur 5000 K naar veel meer rood met een kleur van 2300 K. 2300 K komt ongeveer overeen met de kleur van een gloeilamp. Daarnaast is de verlichting onder het systeem uitgezet. De verdeling van de witte en rode kleuren is met de Veko Multicolor verlichting met de stalcomputer in percentages in te stellen. De uitval is daarna meteen weer gezakt naar normaal en is ook laag gebleven tot vandaag de dag. Waarschijnlijk doordat de hennen rustiger worden en moeilijker wondjes of rode plekken kunnen waarnemen bij rode verlichting. Technisch draaide de koppel stabiel door, dus zonder nadelige effecten van de aanpassing. De koppel is nu 74 weken en legt nog 93,3% met een cum. uitval van 3,1%.”
Heeft u vragen over uw verlichting in de stal?
Er is veel mogelijk op het gebied van verlichting, alleen is het in bestaande stallen roeien met de riemen die er zijn. Bij renovatie of nieuwbouw is het zaak om een goed verlichtingsplan te maken. Daarbij is niet altijd de absolute hoeveelheid licht de sleutel tot succes, maar veel meer de aanstuurmogelijkheden en zeker ook de kleuren. Onze legpluimveespecialisten kijken graag een keer met u mee om u hierin te adviseren.
Contact opnemen >