IJs en eieren: gemengd bedrijf ‘2.0’
Horeca en agrarische activiteiten gaan goed samen. Dat is de ervaring van Jan en Francien Willems uit Valkenswaard. Naast melkvee en leghennen hebben zij een horecagelegenheid met een ijssalon, een buiten- en een binnenspeelplaats en een groot terras. Ze doen veel aan huisverkoop van eieren en betrekken op een laagdrempelige manier de consument bij hun agrarische werk.
Bezoekers kijken maar wat graag vanuit de skybox neer op de koeien in de ligboxenstal. Ook is er veel belangstelling om vanuit de zichtruimte bij de melkrobot te kijken hoe de koeien worden gemolken. Daarom is ook in de nieuwe kippenstal, die afgelopen januari in gebruik is genomen, een skybox gebouwd om de bezoekers een blik op de kippen te gunnen. ‘We willen graag aan de gewone burger laten zien hoe een boerenbedrijf werkt’, licht Jan toe. ‘En dan hopen we natuurlijk dat ze na afloop een doosje eieren meenemen.’
Historie
Jan (54) en Francien (52) boeren sinds 1995 op het bedrijf dat Jans opa in 1934 is gestart met koeien en schapen. Het bedrijf telt nu zo’n 60 melkkoeien en 5.600 scharrelhennen. In die aantallen is sinds de overname in 1995 niet veel veranderd. Toen Jan en Francien in het bedrijf stapten, wilden ze graag groeien. Maar de gemeente had plannen om het achterliggende industrieterrein uit te breiden en hield het bedrijf met de Wet Voorkeursrecht Gemeente (Wvg) in de houdgreep. Jan en Francien hebben vele pogingen gedaan, maar konden niets uitrichten. Wel zijn ze in 1999 begonnen met de verkoop van ijs dat Francien zelf maakt van de melk van hun koeien. Daarvoor hadden ze indertijd in het woonhuis een klein winkeltje van 4 bij 4 meter. Een kleinschalig begin, maar de ijsverkoop ging steeds beter lopen. In 2005 vroegen ze een bouwvergunning aan voor een grote ijssalon en een nieuwe koeienstal, maar daarvoor was een wijziging van het bestemmingsplan nodig. Het heeft nog zes jaar geduurd voordat uiteindelijk de bouwvergunning kwam. In 2011 konden ze de ijssalon met een binnenspeelplaats gaan bouwen en in 2012 is een nieuwe ligboxenstal met melkrobot gekomen.
Nieuwe kippenstal
Eind vorig jaar zijn twee oude pluimveestallen afgebroken en is één nieuwe stal gebouwd. Op het bedrijf staat ook nog een oude scharrelstal met 600 hennen. ‘Vanwege de huisverkoop willen we met twee verschillende leeftijden werken om een constante eierproductie te hebben’, legt Jan uit. ‘Daarom is in de nieuwe stal een scheidingsmuur aangebracht, zodat we twee afdelingen hebben. Omdat de kippen net zijn opgezet, zijn ze nu even oud, maar op den duur streven we naar een leeftijdsverschil van 7 maanden.’
In elke afdeling lopen nu 2.500 hennen, in de ene NOVOgen Brown Light, in de andere NOVOgen Brown Classic van broederij Verbeek. De stal is ruim opgezet met een heel lage bezetting van 5,5 tot 6 hennen per m². Dit is de norm voor de biologische pluimveehouderij. Aan weerszijden van de stal is een overdekte uitloop van 3 x 35 meter, voor elke afdeling één. Via lichtstraten komt daglicht de stal in.
Voor de nieuwe stal is gekozen voor het Bolegg Terrace volièresysteem van Vencomatic, met op de vloer een automatische strooiselschuif. ‘Hiermee besparen we arbeid en hopen we de ammoniakuitstoot van de stal te reduceren’, legt Jan uit. ‘Met Tulderhof inlaatkleppen en nokventilatoren realiseren we een zo fris mogelijk stalklimaat. De mest wordt afgevoerd via een Hercules mestband van Vencomatic. Deze dwarsband ligt op de vloer, zonder put. Verder is de arm beweegbaar. Bovendien hebben we mestbandbeluchting.’
Eierweger
De afvoerband van de eieren is gekoppeld aan een eierweger die automatisch de eieren op gewicht sorteert. ‘Bij de huisverkoop is er veel vraag naar grote eieren. Daarom hebben we gekozen voor de automatische gewichtsorteerder met daarachter een pakker en een stempelaar. Dat scheelt een hoop handwerk.’
De hennen krijgen Legmeel 170, één van de voerlijnen van ABZ Diervoeding. Al zeker 35 jaar komt ABZ Diervoeding (of één van de voorlopers) in huize Willems over de vloer. ‘Er komen wel eens andere bedrijven buurten, maar ik ben tevreden over ABZ Diervoeding. Waarom zou je dan overstappen? Tijdens de opstart van de nieuwe kippenstal hebben ze goede ondersteuning gegeven. We zijn overgestapt van de traditionele beun met een paar voergoten naar het volièresysteem met verschillende leeflagen en dat was wel even wennen. Zij hebben ons daar goed in begeleid.’
Arbeid
Jan en Francien proberen al het werk zoveel mogelijk zelf te doen, maar ook hun vier kinderen Bo (22), Gijs (21), Job (20) en Jet (19) werken volop mee zolang hun schoolactiviteiten dat toelaten. Er is alleen een Wajonger in vaste dienst voor 32 uur; in drukke tijden werken ze met oproepkrachten op payrollbasis.
Er is een duidelijke taakverdeling: Francien maakt het ijs en staat altijd in de ijssalon. Jan doet de koeien en de kippen. Het eieren rapen doen ze samen. Jan helpt op woensdag- en vrijdagmiddag, in het weekend en in de vakanties mee in de ijssalon.
Ze hebben veel vaste klanten voor ijs en eieren, maar ook veel passanten, dankzij een groot vakantiepark en diverse fietsroutes in de buurt. Eieren verkopen ze in de ijssalon en voor passanten staat er aan de weg een eierautomaat. De huisverkoop van eieren stijgt nog steeds. Wat aan huis niet wordt verkocht, gaat naar De Goudkust Eierhandel in Veldhoven.
Toekomstplannen
Het moge duidelijk zijn: de veehouderij wordt door middel van automatisering zo veel mogelijk afgestemd op de horeca. Werkgemak gaat boven goede productiecijfers. Jan: ‘Bij het rundvee is de melkrobot en de mestschuif geautomatiseerd en binnen een paar jaar wil ik ook een automatisch voersysteem bij de koeien hebben om de werkdruk te verlichten. De rundveehouderij moet gemakkelijk lopen, daar moet ik geen omkijken naar hebben.’ Maar eerst wil Jan iets anders geregeld hebben. De sleufsilo’s voor de maïskuil, bietenkuil en bierbostel liggen nu nog tegen de speeltuin aan. ‘Die sleufsilo’s willen we graag uit het zicht hebben. Ze gaan daarom op korte termijn weg en achter de koeienstal bouwen we nieuwe. Daarna kunnen we de speeltuin vergroten en vernieuwen.’
Onderstaand een foto-overzicht van de bedrijfsreportage bij Jan en Francien Willems:
