Als ik met de veehouder in de stal ga kijken, bekijk ik de koeien altijd aandachtig. Ik beoordeel de pensvulling van de koeien door aan de linkerkant van de koe te kijken. De magen van de koe vullen bijna de gehele linker buikholte van de koe. Maar wat gebeurt daar eigenlijk van binnen?
Bunkereffect
Zoals bekend heeft de koe vier magen; de pens, de netmaag, de boekmaag en de lebmaag. De eerste drie magen zorgen voor de voorvertering. Zeker nu de koeien weer de wei in gaan valt het goed op. De koeien grazen in de weide en het lijkt wel alsof ze niet kauwen op het gras dat ze vreten (het bunkereffect). Het lijkt soms alsof ze erg gulzig eten.
Penscontracties
Als eerste komt het gras in de pens. De pens is de grootste maag van een koe. De pens heeft een inhoud van 150 tot 200 liter. In de pens bevinden zich miljarden (pens)bacteriën en protozoa, die beginnen met de voorfermentatie van het rantsoen. Bij deze voorfermentatie komen vrije vetzuren vrij (boterzuur, azijnzuur en propionzuur) die weer als bouwstoffen voor het dier en de melk dienen. Als u goed aan de linkerzijkant van de koe kijkt, kunt u de pens zien bewegen. De pens trekt één tot twee keer per minuut samen. Deze samentrekking worden ook wel penscontracties genoemd. Dit doet de koe om de inhoud van de pens te mengen met pensvloeistof en ervoor te zorgen dat het voer beter beschikbaar is voor de bacteriën en protozoa. Wanneer het voer doordrenkt wordt met de pensvloeistof zakt het steeds verder naar de bodem van de pens. Door de penscontracties wordt het voer steeds beter gefermenteerd en verkleind. Afhankelijk van het soort (ruw)voer kan het soms wel tot 48 uur in de pens gefermenteerd worden.
Voer gaat door een “boek” (de boekmaag)
De netmaag heeft een inhoud van zes tot acht liter en zorgt voor de scheiding van nog onvoldoende gefermenteerd ruwvoer en voer dat door kan naar de boekmaag. Het voer dat nog onvoldoende is gefermenteerd wordt opnieuw geherkauwd. Een koe herkauwt minimaal 60 keer per herkauwbolus. Na de netmaag komt het voer in de boekmaag. Dit is een maag met een inhoud van zeven tot achttien liter. De naam boekmaag zegt het al. In de maag bevinden zich bladen die door het heen en weer schuren het voer nog verder verkleinen. Nadat het voer klein genoeg is stroomt het door naar de lebmaag. De lebmaag heeft een inhoud van tien tot twintig liter. Nadat het voer is gefermenteerd in de voormagen vindt de vertering plaats in de lebmaag.
Koeienluisteraar
Luister maar eens met je oor tegen de pens van een koe; het is echt fascinerend om te horen wat er gebeurt. Het is een enorm geborrel met een bepaalde regelmaat, doordat de verschillende delen van de pens als een soort ‘wave’ samentrekken, van voor naar achter en weer terug. De pens is als een voermengwagen op vier poten, het voer en de vloeistof met elkaar aan het mengen is. Kun je de regelmatige bewegingen van de pens herkennen? Op de foto luistert Efraïm van Engelen naar de ‘pens-wave’ van Wietske 123.
Met vriendelijke groet,
Marijke Rijnsburger
Mobiel: 06 5345 3629
E-mail: m.rijnsburger@abzdiervoeding.nl
Lees alle ‘Koeien kijken’ blog artikelen
Blijf op de hoogte van mijn blogs door uw e-mail achter te laten. Zo ziet u direct wanneer er een nieuwe blog te lezen is. Wilt u zich afmelden? Dit kan te allen tijden via de link in het automatisch gegenereerde e-mail bericht behorende bij mijn blog. Meer informatie over het privacy beleid van ABZ Diervoeding vindt u in onze disclaimer: klik hier
Op de hoogte blijven?
Meld je dan hieronder aan. Zodra er een nieuw bericht geplaatst wordt, krijg je automatisch een e-mailtje